Chen Taijiquan

CHEN TAIJIQUAN: RÓWNOWAGA POMIĘDZY TWARDOŚCIĄ A MIĘKKOŚCIĄ, SZYBKOŚCIĄ A POWOLNOŚCIĄ
Konrad Dynarowicz

Sama miękkość (rou) bez twardości (gang) oznacza miękki styl walki;
sama twardość (gang) bez miękkości (rou) oznacza twardy styl walki.
Tylko kiedy połączymy gang i rou możemy mówić o Taijiquan".

Chen Zhaopei (1893-1972)
 

Najbardziej rozpowszechnionym, a co za tym idzie najbardziej znanym stylem Taijiquan jest styl Yang, charakteryzujący się powolnymi, spokojnymi i płynnymi ruchami. I tak właśnie Taijiquan postrzegane jest w powszechnym odbiorze. Dlatego też kiedy ludzie widzą kogoś wykonującego formę stylu Chen Taijiquan, zawierającą również szybkie i mocne ruchy, dość często zadają sobie pytanie: "Czy to także jest Taijiquan?".

W formach stylu Chen Taijiquan są liczne ruchy z fajing (z eksplodującym użyciem siły), szczególnie w "Pao Cui" ("Wybuchowych Pięściach"), drugiej formie ręcznej stylu. Dlatego też charakterystyczną cechą stylu Chen jest połączenie ze sobą twardych i miękkich ruchów oraz wykonywanie ich w szybkim jak i wolnym tempie. Kiedy chcemy użyć Chen Taiji w walce, jak można to zrobić nie używając w ogóle siły?! Chcę wyraźnie podkreślić, że zarówno ruchy rozluźnione jak i wykonywane powoli są metodą treningową a nie celem treningu. Jak mówił Chen Zhaopei:

"Metody te pomagają pozbyć się sztywnej energii z naszych ciał i zdobyć dostęp do naszej naturalnej energii (xiantian ziran qi). Pozbycie się sztywnej siły jest stopniowym procesem, nasza energia wewnętrzna staje się mocniejsza, a w naszym ciele otwierają się drogi jej przepływu".

W związku z tym podstawowym sposobem ćwiczenia jest rozluźnienie (song), umożliwiające osiągnięcie miękkości (rou). Dzięki osiągnięciu stanu rozluźnienia i miękkości można rozwinąć twardość (gang). Dzięki ćwiczeniu chansijing (energii rozwijania jedwabnego kokonu) miękkość ulega koncentracji, a więc może być skupiona w konkretnym miejscu ciała. Poprzez nagłe uwolnienie energia staje się twarda.

W swoim tekście "Trening sparingu" Chen Zhaokui (1928-1981) pisał:

"Jeśli położymy nacisk na wykonywanie powolnych ruchów spowoduje to, że nie będziemy mogli uderzać zbyt szybko i przeciwnik łatwo sobie z nami poradzi. Jeśli położymy nacisk tylko na szybkie ruchy, nie będziemy umieli odczuć drogi naszej energii i droga naszych uderzeń będzie dłuższa niż to jest konieczne. Będąc szybkim w ruchach pamiętajmy by generować uderzenia w zgodzie z drogą energii. W ten sposób zachowamy szybkość ruchów nie tracąc ważnych jakości".

Mówi się, że szybkość i powolność w ruchach formy Taijiquan odnosi się nie tylko do zewnętrznego kształtu ruchów, ale również do manifestacji wewnętrznych ruchów na zewnątrz. Tak więc szybkie i wolne ruchy powinny powstawać w naturalny sposób jako wyraz naszego wnętrza. Wielu ludziom, którzy ćwiczą wydaje się, że siła pokona miękkość, a szybkość jest o wiele o wiele bardziej efektywna od powolności. W tym momencie chcę zauważyć i podkreślić, że wykonywanie szybkich ruchów zanim staną się zakorzenione i będą posiadać właściwą strukturę, powodują zarówno niedokładne ich wykonywanie jak i utratę efektywności działania.

Spokój umysłu konieczny jest by móc dokładnie wykonywać ruchy. Brak cierpliwości i spokoju wprowadza zamieszanie. Spokój umysłu pozwala qi (energii wewnętrznej) podążać za intencją. Ćwiczenie wolnych ruchów pomaga wzmacniać qi, polepsza stan zdrowia i żywotność ciała, wrastają dzięki temu nasze umiejętności.

Ćwiczący Chen Taijiquan stara się poszukiwać jedności ruchu całego ciała. Staje się to możliwe dzięki ćwiczeniu chansijing. Użycie ruchów po spirali jest jedną z charakterystycznych cech Chen Taijiquan. Dzięki temu można wykorzystać 100% siły naszego ciała. Umożliwia to m.in. trening form, który angażuje zarówno nasze ciało jak i umysł. Chen Zhaokui postrzegał ćwiczenie form ręcznych (a szczególnie laojia yilu - pierwszej formy starego stylu) jako podstawy na której budowane są umiejętności Chen Taijiquan.

Wytrwała praktyka laojia yilu rozwija energię wewnętrzną ćwiczącego i stabilność ruchów dzięki ćwiczeniu chansijing. Laojia erlu - "Wybuchowe pięści" uczą również użycia energii i przygotowują do walki z kilkoma przeciwnikami. Tradycyjna wiedza sugeruje, że trening nie będzie kompletny zanim nie opanuje się obu form. Jednoczesny trening obu form konsoliduje energię i pomagają wyrażać w ruchach.

Taijiquan jest złożoną ale jednocześnie praktyczną sztuką walki. Jeśli ćwiczymy Taiji ze zrozumieniem stojących za nim zasad i wewnętrznych umiejętności wtedy nie będą to "kwieciste pięści" (w ten sposób w chińskich systemach określa się powierzchowne i nierealistyczne ćwiczenie sztuk walki).

(Pisząc artykuł korzystałem z następujących materiałów: (1) Davidine Siaw-Voon Sim & David Gaffney "Chen Style Taijiquan. The Source of Taiji Boxing", North Atlantic Books, 2002. (2) "The best of "The Chen Style Taijiquan Journal" 1993-1995, wyd. WCTAG, skąd pochodzą cytaty mistrzów Chen Zhaopei i Chen Zhaokui.)